Ogłoszono stan klęski żywiołowej w obszarach powodziowych.

Stan klęski żywiołowej a obowiązki przedsiębiorców – najważniejsze informacje i nowe terminy podatkowe

W związku z trudną sytuacją w obszarach dotkniętych powodzią ogłoszono stan klęski żywiołowej, którego celem jest ochrona zdrowia i życia mieszkańców oraz ograniczenie szkód materialnych. Tego rodzaju stan nadzwyczajny wiąże się z dodatkowymi obowiązkami i ograniczeniami zarówno dla obywateli, jak i dla przedsiębiorców prowadzących działalność na terenach objętych katastrofą.

Poniżej prezentujemy najważniejsze kwestie, na które powinni zwrócić uwagę właściciele firm, zwłaszcza z obszarów dotkniętych powodzią.

Uprawnienia władz publicznych

W czasie trwania stanu klęski żywiołowej władze mogą wprowadzać szereg ograniczeń, w tym:

  • obowiązek ewakuacji ludności,

  • zakaz zgromadzeń,

  • ograniczenia przemieszczania się,

  • reglamentację określonych towarów,

  • kontrolę dostaw energii, wody czy żywności.

Celem tych działań jest zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańcom oraz umożliwienie służbom ratowniczym sprawnej pracy.

Obowiązki obywateli i firm

Zarówno osoby fizyczne, jak i przedsiębiorcy muszą dostosować się do decyzji służb i władz. Może to obejmować:

  • konieczność opuszczenia zagrożonych terenów,

  • udostępnienie niektórych zasobów (np. sprzętu lub pomieszczeń) na potrzeby działań ratunkowych,

  • przestrzeganie ograniczeń działalności, jeśli zakład znajduje się na obszarze objętym działaniami.

Ograniczenia praw i wolności

Stan klęski żywiołowej umożliwia czasowe ograniczenie:

  • prawa do zgromadzeń,

  • wolności przemieszczania się,

  • prawa własności,

  • niektórych swobód gospodarczych.

Ograniczenia mają charakter tymczasowy i obowiązują wyłącznie w zakresie niezbędnym do bezpieczeństwa.

Pomoc dla poszkodowanych

W obszarach objętych klęską uruchamiane są:

  • zapomogi i pomoc finansowa,

  • odszkodowania za straty,

  • dostawy żywności, leków i wody pitnej,

  • wsparcie socjalne dla rodzin i przedsiębiorstw.

Działania ratownicze

W działania pomocowe zaangażowane są:

  • straż pożarna,

  • policja,

  • wojsko,

  • ratownicy medyczni,

  • służby techniczne i lokalne jednostki samorządowe.

Ich zadania obejmują ewakuację, zabezpieczanie mienia, udzielanie pierwszej pomocy i przywracanie infrastruktury.

Skutki gospodarcze dla firm

Przedsiębiorcy muszą liczyć się z:

  • czasowym zamknięciem firm lub zakładów pracy,

  • przerwaniem dostaw energii i mediów,

  • problemami logistycznymi,

  • przerwaniem ciągłości działania firmy,

  • utratą majątku lub dokumentacji.

Ważne jest odpowiednie dokumentowanie strat oraz monitorowanie dostępnych form wsparcia.

Najważniejsze kwestie dla przedsiębiorców w czasie klęski żywiołowej

1. Zerowa stawka VAT na darowizny

Do końca 2024 r. obowiązuje 0% VAT na darowizny towarów i usług przekazywanych poszkodowanym.
Aby skorzystać z ulgi, konieczne jest podpisanie pisemnej umowy z:

  • organizacją pożytku publicznego,

  • jednostką samorządu,

  • innym podmiotem uprawnionym do przyjęcia pomocy.

2. Możliwość odroczenia lub umorzenia podatków i składek ZUS

Przedsiębiorcy z terenów powodziowych mogą złożyć wnioski m.in. o:

  • odroczenie terminu złożenia deklaracji (art. 48 Ordynacji Podatkowej),

  • odroczenie płatności podatku,

  • umorzenie zaległości podatkowych,

  • odroczenie lub rozłożenie na raty składek ZUS,

  • a w szczególnych przypadkach — umorzenie niektórych składek.

Warunek: wniosek musi zostać złożony przed upływem terminu, którego dotyczy.

3. Udokumentowanie strat majątkowych

Jeśli firma utraciła:

  • towary,

  • środki trwałe,

  • materiały lub sprzęt,

konieczne jest sporządzenie protokołu strat. Jest to dokument wymagany, aby móc zaliczyć straty do kosztów uzyskania przychodu i ubiegać się o odszkodowanie.

4. Zniszczenie dokumentacji podatkowej i księgowej

W przypadku zniszczenia dokumentów przedsiębiorca musi:

  • niezwłocznie powiadomić urząd skarbowy,

  • złożyć pisemne wyjaśnienie,

  • opisać sposób przechowywania dokumentacji i przyczyny utraty.

Brak reakcji może skutkować problemami przy kontrolach.

5. Zachowanie płynności finansowej

Warto zadbać o:

  • monitorowanie należności od kontrahentów spoza terenów objętych klęską,

  • wykorzystywanie dostępnych polis ubezpieczeniowych,

  • analizę kosztów firmowych w kryzysie.

6. Możliwość zawieszenia działalności

Gdy prowadzenie firmy jest niemożliwe, można tymczasowo ją zawiesić.
Ważne: prawo do świadczeń zdrowotnych wygasa po 30 dniach od zawieszenia działalności.

7. Planowane programy wsparcia

Przewiduje się wprowadzenie:

  • dotacji,

  • preferencyjnych kredytów,

  • programów pomocowych dla firm dotkniętych powodzią.

Warto śledzić komunikaty rządowe, ponieważ wsparcie może pojawić się w trybie przyspieszonym.

8. Zgłaszanie szkody do ubezpieczyciela

Jeśli przedsiębiorca posiada polisę obejmującą szkody powodziowe:

  • należy formalnie zgłosić szkodę,

  • wykonać zdjęcia strat,

  • przedstawić dowody zakupu,

  • współpracować z agentem ubezpieczeniowym.

Nowe terminy podatkowe dla przedsiębiorców z obszarów powodziowych

  • PIT: do 30 kwietnia 2025 r. (zaliczki za VIII-XII 2024 lub III/IV kw.).

  • CIT: do 31 marca 2025 r. (zaliczki za VIII-XII 2024).

  • VAT: do 25 stycznia 2025 r. (za IX-XII 2024).

  • PIT-4R, PIT-8AR: do 31 stycznia 2025 r., jeśli działalność zostaje zakończona.

  • JPK VAT: do 25 listopada 2024 r.

  • Podatek od spadków i darowizn: do 31 stycznia 2025 r.

  • PCC: do 31 stycznia 2025 r.

Uwaga: Jeśli biuro rachunkowe znajduje się na terenie powodziowym, ale klient już nie — klient nie korzysta z przesunięć terminów.

Podsumowanie

Stan klęski żywiołowej wprowadza szereg zmian, ograniczeń i obowiązków, ale również daje przedsiębiorcom możliwość skorzystania z ulg podatkowych, odroczeń i wsparcia finansowego. Warto monitorować komunikaty ministerstw, analizować dostępne instrumenty pomocowe oraz odpowiednio dokumentować straty, aby zminimalizować skutki gospodarcze katastrofy.